Commuting subsidies in Belgium - Implementation in the PLANET model [ Working Paper 11-16 - 28/10/2016]

Deze studie wil de budgettaire grootte en verkeerseffecten van overheidssubsidies voor pendelverkeer in België in kaart brengen. Om dit te bereiken, implementeren we de meest recent beschikbare data voor zowel de behandeling van terugbetalingen voor woon-werkverkeer door de werkgever in de personenbelasting, als directe subsidies voor pendelverkeer via het spoor in het PLANET-model.

De behandeling van terugbetalingen in de personenbelasting in België is zeer complex, met regels die verschillen el naargelang de gebruikte modus. Bovendien bestaan diverse statuten, zoals het regime voor salariswagens en het derde betalersysteem voor het spoor, naast standaard bij CAO geregelde systemen. In het algemeen lijken verschillende maatregelen het openbaar vervoer en duurzame modi te bevoordelen, terwijl de gulle fiscale behandeling van salariswagens tegen dit objectief ingaan.

Op basis van surveydata over de verspreiding van terugbetalingen voor woon-werkverkeer en publiek aanwezige data over het niveau van de bedragen die hiermee gemoeid zijn, wordt het PLANET-model aangepast om de belangrijkste pendelsubsidies in rekening te brengen. We tonen dat, uitgedrukt per kilometer, de mate van subsidiëring sterk verschilt per modus en type terugbetaling. Pendelen met de eigen wagen wordt eerder gesubsidieerd met relatief lage bedragen, als het al terugbetaald wordt. Pendelen met de salariswagen, fiets en per openbaar vervoer geniet dan weer van relatief hoge subsidievoeten.

Illustratieve beleidsscenario’s met PLANET tonen het belang van pendelsubsidies in het sturen van de modale split. Een recente hervorming die de maximale vrijstelling voor pendelverkeer met de wagen gevoelig optrok, zou het marktaandeel van de wagen in het woon-werkverkeer met 0,4 pp hebben verhoogd. De staatstoelage in het derdebetalerssyteem van de NMBS heeft het marktaandeel van het spoor met 0,5 pp verhoogd. De gehele fiscale uitgave als gevolg van de vrijstelling van terugbetalingen stuurt het pendelverkeer licht weg van de wagen in de richting van publieke modi, hoewel ze de lengte van de gemiddelde pendelafstand vergroten.