Perscommuniqués (12)

De komende jaren zal België te maken krijgen met een verzadiging van de vraag naar personenvervoer, vooral per trein. Die evolutie is vooral het gevolg van de veralgemening van het telewerk en de vergrijzing van de bevolking. Volgens de laatste vooruitzichten zorgt de vergroening van het wagenpark ervoor dat de uitstoot van broeikasgassen sterk daalt. Dat blijkt uit nieuwe vooruitzichten bij ongewijzigd beleid van het Federaal Planbureau in samenwerking met de FOD Mobiliteit en Vervoer.

In een voluntaristisch scenario waarin het telewerk wordt uitgebreid in België, raamt het Federaal Planbureau de globale daling van het aantal afgelegde kilometers door personen op het Belgische grondgebied op 1,2 %. Dit is een minieme daling. De lokale impact zou echter veel groter zijn, met een daling van het aantal dagelijkse inkomende pendelaars in Brussel van meer dan 20 %, een sterke afname van het gebruik van de trein voor het woon-werkverkeer en een toename van de verplaatsingen in de buurt van de woonplaats overdag voor andere motieven, zoals vrije tijd, diensten of winkelen. De impact op de congestie zou vooral merkbaar zijn op de grote verkeersassen rond Brussel tijdens de spitsperiode. De gemiddelde snelheid zou daar 8 % hoger liggen dan in het referentiescenario.

Het aanpakken van de verkeerscongestie vormt één van de belangrijke uitdagingen voor de gezamenlijke overheden in ons land. We stellen immers vast dat de huidige transportfiscaliteit, gekenmerkt door vlakke autotaksen en hoge subsidies aan salariswagens en openbaar vervoer, niet meer is aangepast aan de realiteit.

Het Federaal Planbureau heeft een fundamentele hervorming doorgerekend. Deze introduceert een slimme kilometerheffing die het fiscaal systeem perfect doet aansluiten bij de externe congestie-en milieukosten.

In samenwerking met de FOD Mobiliteit en Vervoer publiceert het Federaal Planbureau zijn langetermijnvooruitzichten voor de transportvraag bij ongewijzigd beleid in België. Deze vierde editie toont een verzadiging van de vraag naar het personenvervoer tussen 2015 en 2040. Het goederenvervoer kent een sterkere groei, aangedreven door de internationale handel. Die evoluties leiden tot een daling van de gemiddelde snelheid op het wegennet, vooral rond de agglomeratie Antwerpen. De broeikasgasemissies stijgen licht tussen 2015 en 2040. De emissies van lokale polluenten dalen daarentegen gedurende de volledige projectieperiode.

In 2015 werd op een totaal van 10 euro iets meer dan 1 euro door de gezinnen besteed aan vervoer (11 % van de totale bestedingen). Het gaat om de op twee na grootste uitgavenpost, na huisvesting (24 %) en voeding (13 %). Dat aandeel bleef relatief stabiel tussen 1995 en 2015, hoewel de (voor de inflatie gecorrigeerde) vervoersuitgaven met 18 % zijn gestegen over dezelfde periode.

Het fiscaal regime dat van toepassing is op bedrijfswagens vormt een interessante alternatieve verloning voor de onderneming en de werknemer in vergelijking met het brutoloon. Dat regime vormt echter ook een belangrijke subsidie voor het bezit en het gebruik van de wagen als vervoermiddel, met gevolgen op economisch, milieu- en sociaal vlak.

De evolutie van de transportsituatie in België wordt aandachtig gevolgd. Transport levert een positieve bijdrage aan de economische en sociale ontwikkeling van het land, maar heeft ook negatieve effecten (files, verkeersongevallen, vervuiling,...). In het kader van een samenwerkingsakkoord met de FOD Mobiliteit en Vervoer publiceert het Federaal Planbureau om de drie jaar langetermijnvooruitzichten voor de transportvraag in België. Deze derde editie laat zien dat – bij ongewijzigd beleid – de vraag naar het personenvervoer en goederenvervoer tegen 2030 toeneemt en toont de impact op de congestie en de uitstoot van polluenten indien die toename verwezenlijkt wordt. Het Federaal Planbureau heeft – naast deze publicatie – ook de impact op langere termijn geanalyseerd van de hervorming van de accijnzen op brandstoffen op het milieu, het verkeer en de overheidsfinanciën.

Bij ongewijzigd beleid tonen de transportvooruitzichten voor België tegen 2030 een aanzienlijke groei van het personen- en goederenvervoer. Die toename hangt nauw samen met de economische en sociaal-demografische groeivooruitzichten op lange termijn en blijft niet zonder negatieve effecten op de wegcongestie en het milieu. Een zo goed mogelijk beheer van die evolutie lijkt bijgevolg belangrijk om die negatieve gevolgen te beperken. Deze studie heeft betrekking op het personen- en goederenvervoer op het Belgisch grondgebied, het wegvervoer, spoorvervoer en de binnenvaart, alsook op de wegcongestie en de milieukosten van het transport.

Er is vandaag de dag veel commotie rond elektrisch aangedreven voertuigen (EV’s). Twee recente gebeurtenissen gaven een belangrijke impuls aan EV’s: de aanname van het wetgevend Energie/Klimaatpakket en de financieel-economische crisis gevolgd door het Europees Economisch Herstelplan en zijn Green Car Initiative. Op basis van recent studiewerk heeft het FPB een eerste kwantitatieve analyse uitgevoerd naar de ontwikkeling van elektrische voertuigen en de impact die klimaatbeleid kan hebben op deze ontwikkeling, naast een inschatting van het effect van verschillende EV-penetratiegraden op de toekomstige elektriciteitsvraag.

Een efficiënt functionerend transportsysteem is essentieel voor de economische ontwikkeling van België. Vandaag is het duidelijk dat transport niet enkel positieve bijdragen levert tot onze welvaart, maar ook negatieve effecten veroorzaakt, zoals files, milieuhinder en verkeersongevallen. De Planning Paper, die werd opgesteld in samenwerking met de FOD Mobiliteit en Vervoer, schetst een beeld van de evolutie van het transport tegen 2030. Er wordt aandacht besteed aan de evolutie van het personen- en goederenvervoer, het vervoer over de weg, per spoor en via de binnenvaart, en de congestie en de milieukosten.

Dit rapport schetst een beeld van de langetermijn evolutie van transport in België die men kan verwachten bij gelijkblijvend beleid. De nota gaat ook in op de mogelijke voor- en nadelen van een aantal beleidsopties die vaak worden voorgesteld om de transport-problemen aan te pakken.

Geven Belgische gezinnen nu meer uit aan mobiliteit dan 10 jaar geleden? Wat is de evolutie van het aantal werknemers in de logistieke of de transportsector? Is er meer verkeer op onze wegen? Hoeveel voertuigen zijn er sinds 1995 bijgekomen? Al deze vragen, en nog veel meer, vinden een antwoord in de gegevensbank ontwikkeld door het Federaal Planbureau. Deze is beschikbaar op de sites: www.mobilit.fgov.be en www.plan.be. Dankzij de verregaande samenwerking tussen de FOD Mobiliteit en Vervoer en het Federaal Planbureau geeft dit vernieuwende instrument aan de hand van bijna 200 indicatoren een globaal beeld van het transport in ons land.