Toekomstverkenning

Alternatieve duurzame-ontwikkelingsscenario's. De twee scenario's van duurzame ontwikkeling die werden gepubliceerd in het Rapport 2015 hebben als gemeenschappelijk punt dat ze in 2050 een geheel van doelstellingen van duurzame ontwikkeling realiseren. Maar ze verschillen in de verdeling van de sleutelrollen, die respectievelijk gespeeld worden door de producenten en door de consumenten. In het scenario SET-Consumption (SET verwijst naar socio-ecological transition, de noodzakelijke maatschappelijke en ecologische transitie), geven de consumenten de veranderingsimpuls en volgen de producenten. In het scenario SET-Production nemen de producenten het initiatief en dit zet de consumenten in beweging. In beide gevallen worden ze gesteund door de overheid.

Die scenario's zijn verkenningen van een toekomst in duurzame ontwikkeling. Ze moeten in geen geval beschouwd worden als vooruitzichten of als plannen. Dergelijke scenario’s voorbereiden, maakt het mogelijk het democratische debat over de gewenste ontwikkeling van de samenleving te voeden en toont dat het mogelijk is om paden uit te zetten naar een geloofwaardige visie voor 2050 die overeenstemt met de beginselen van duurzame ontwikkeling.

Backcasting en doelstellingen van duurzame ontwikkeling. In het algemeen helpt toekomstverkenning de federale overheid en het maatschappelijk middenveld zich een idee te vormen over de wenselijke ontwikkeling en over maatregelen om doelstellingen te bereiken. Zo draagt toekomstverkenning bij tot het maatschappelijk debat over de keuze tussen ontwikkelingspaden. Er bestaan veel methoden voor toekomstverkenning en voor participatie. De TFDO van het FPB heeft sinds 2003 geïnnoveerd door de bestaande methoden te bestuderen en te combineren om ze op duurzame ontwikkeling toe te passen.

Zo werd een backcastingbenadering gekozen om de scenario's van duurzame ontwikkeling voor de Federale rapporten uit te werken. Een dergelijke benadering vertrekt vanuit een wenselijke toekomst, bijvoorbeeld in 2050, en beschrijft die op basis van een langetermijnvisie die voortvloeit uit een wetenschappelijk en participatief proces. Die in expertpanels besproken visie bevat een reeks doelstellingen die onder andere steunen op internationale verbintenissen voor duurzame ontwikkeling (een visie inzake duurzame ontwikkeling werd bijvoorbeeld door de federale regering aangenomen in 2013).

De volgende stap bestaat erin de mogelijke paden om die wenselijke toekomst in 2050 te bereiken, te onderzoeken (zie: Onze consumptie en productie houdbaar maken. Federaal rapport inzake duurzame ontwikkeling, 2015, blz. 64). Elk scenario dat in die backcastingbenadering werd opgebouwd, presenteert een pad om vanaf de huidige situatie de gewenste toekomst op lange termijn te bereiken.